Merhaba,

“Tenimdeki yara izinden tekrar yeşereceğim,
Varlığım için.
Ki ben kadınım, kadınım, kadınım!
Ses sese, el ele verirsek; beraber adım atarsak kurtuluruz.
Başka bir dünya kurarız,
Eşit bir dünya.
Dayanışma ve kardeşlik içinde,
Daha iyi ve daha mutlu bir dünya…
Ne recm, ne darağaçları, ne gözyaşları, ne utanç!
Başka bir dünya kurarız,
Eşit bir dünya,
Dayanışma ve kardeşlik içinde.”¹

İran’da kadın hareketi tarihinin en büyük kadın eylemleri gerçekleşirken biz de İranlı kadınlar için, tüm kadınlar için özgür, eşit bir dünya talebiyle bü’de kadın gündemi’nin 43. sayısıyla sizlere merhaba diyoruz!

Kadınların ne giyeceği, kaç çocuk doğuracağı, nasıl yaşayacağı devlet politikalarının en temel konularından biri olmaya bugün de devam ediyor. İran’da Jina Mahsa Amini’nin “başörtüsünü düzgün takmadığı” gerekçesiyle ahlak polisi tarafından gözaltına alındıktan sonra öldürülmesiyle başlayan protestolarda kadınlar meydanlarda başörtülerini çıkarıp saçlarını kesti, yıllarca devletin baskısının sembolü hâline gelen başörtülerini yaktılar. İran’daki eylemlere Türkiye’deki ve dünyanın birçok ülkesindeki kadınlar da yaptıkları eylemlerle destek verdi ve dünyanın dört bir yanından “kadın, yaşam, özgürlük” sloganları yükseldi.

Kadın hakları sadece İran’da değil dünyanın pek çok ülkesinde saldırı altında. Polonya’da kürtaj yasağının yürürlüğe girmesi, ABD’de kürtajın anayasal hak olmaktan çıkarılması, Türkiye’nin İstanbul Sözleşmesi’nden çekilmesi kadınların en temel haklarının dahi tehlikede olduğunu gösteriyor. Türkiye’de anayasada yapılması planlanan değişikliklerle kadınların kıyafeti siyasetin malzemesi olmaya devam ediyor, tartışılan aile maddesiyle makbul aile sınırları içinde makbul kadın yaratılmaya çalışılıyor. Kadına yönelik şiddet ve kadın cinayetleri devam ederken, kadınlar korunma talebinde bulundukları hâlde korunmadıkları için öldürülürken, kadın cinayeti faillerine haksız tahrik indirimi verilirken bunlarla mücadele eden kadın örgütleri kapatılmaya çalışılıyor, şiddet faillerinin cezalandırılması için sesini yükselten kadınlar cezalandırılıyor. Kadın haklarına yönelik bu politikaların yanında hem dünyada hem Türkiye’de savaş yakıcı bir gündem olmaya devam ediyor. Bizler, savaşın kadınları sadece dolaylı bir biçimde değil doğrudan ilgilendiren bir gündem olduğunun farkındayız. Ataerkiyle milliyetçilik ve militarizmin birbirleriyle nasıl kesiştiğini, kadınlar için savaşın ne anlama geldiğini biliyor ve barış talebimizi bir kez daha yineliyoruz.

Bugün kadınların haklarına yönelik saldırılar devam ederken bu hakların kadınların mücadelesiyle kazanılmış haklar olduğunu veya kazanılamamış haklar olsa da bu haklar için kadınların bugün olduğu gibi dün de mücadele ettiklerini hatırlamanın önemli olduğunu düşünüyoruz. Bu doğrultuda kulüpte 2021-2022 akademik eğitim yılının güz ve bahar döneminde kadın hareketini tarihsel bir perspektifle ele aldığımız bir okuma-tartışma çalışması yaptık. Kadınların tarihin farklı dönemlerinde ve farklı coğrafyalarda toplumda nasıl konumlandırıldığı, hangi talepler etrafında nasıl mücadeleler yürüttükleri üzerine yaptığımız bu çalışmanın raporunu 2021-2022 Çalışmaları Dosyası’nda “2021-2022 Okuma Çalışmaları Raporu” ismiyle ilerleyen sayfalarda bulabilirsiniz. Çalışma boyunca, dönemlerine göre kadının toplumdaki konumuna dönük radikal eleştiriler getirmiş, kararlılıkla kadınların hakları için mücadele etmiş birçok kadınla tanıştık. Bu kadınlardan Emine Semiye, Sabiha Sertel, Sojourner Truth ve Emma Goldman’ın hayatlarına ve kadın mücadelesine katkılarına dair yazdığımız kısa yazıları, aynı dosyada “Portreler” başlığı altında okuyabilirsiniz.

25 Kasım Kadına Yönelik Şiddetle Uluslararası Mücadele Günü yaklaşırken sadece fiziksel şiddeti değil ekonomik şiddeti de tartışıyoruz. Bu bağlamda geçtiğimiz 8 Mart etkinlikleri kapsamında gerçekleştirdiğimiz Yoksulluk Kıskacında Kadın Dayanışması adlı panelin metnini bültenimizde yayımlıyoruz. Hayatlarımızda etkisini gittikçe daha çok hissetmeye başladığımız ekonomik kriz 8 Mart etkinliklerimiz dışında da gündemimize aldığımız bir konuydu. İpek İlkkaracan’la yaptığımız “Ekonomik Krizin Toplumsal Cinsiyet Bağlamında Değerlendirilmesi” adlı söyleşiyi de bültenimizde okuyabilirsiniz. Söyleşide de belirtildiği gibi kadınlar toplumsal cinsiyetlerinden kaynaklı olarak pandemiyi ve ekonomik krizi erkeklerden farklı şekillerde deneyimliyorlar. Ekonomik kriz ise toplumsal cinsiyet eşitsizliklerini daha da derinleştiriyor. Öğrenciler de içinde bulunduğumuz krizden etkileniyorlar. Üniversitelerde barınma sorunu güncelliğini koruyan ve büyümeye devam eden bir sorun olarak karşımızda dururken üniversite öğrencilerinin ve özel olarak kadın öğrencilerin deneyimlerini tartışmak gündemlerimizden biri olmaya devam edecek.

Diğer yandan sanatçılara yönelik hedef göstermeler ve konser iptalleri de son dönemde öne çıkan gündemlerden biri. Sanatçı kadınların “toplumsal ahlak”a aykırı olduğu gerekçesiyle konserlerinin iptal edildiğini, kıyafetleri bahane edilerek suç işlediklerinin iddia edildiğini, televizyonda hedef gösterildiklerini ve tutuklandıklarını görüyoruz. Biz de 8 Mart etkinlerimiz kapsamında oyun yazarı Sevilay Saral ile bir söyleşi gerçekleştirdik. Kadın sanatçı olmayı ve kadınların tiyatrosu formunu tartıştığımız bu söyleşide Sevilay Saral kadınların sahnelere çıkışının hem bu coğrafyada hem de Batı’da ne kadar yakın bir tarihe dayandığını ve kadınların sahnelerdeki varlığının günümüzde hâlâ engellenmeye çalışıldığını hatırlattı. Söyleşiyi bültenimizde okuyabilirsiniz.

Bültenimizde ayrıca dünyadaki kadın gündemi üzerine çevirilere yer veriyoruz. İran’daki protestolar hakkındaki “Mahsa Amini’nin ‘Ahlak Polisi’ Tarafından Öldürülmesi Üzerine Protestolar Tırmanırken İran’da Kadınlar Başörtülerini Yakıyor” isimli çeviriyi bültenimizde bulabilirsiniz. Hem iktidar çevresinden hem de muhalif çevrelerden yasak ve kısıtlama taleplerinin sıkça dile getirildiği bu ortamda ifade özgürlüğünü tartışmanın önemli olduğunu düşünüyoruz. Bu bağlamda, bü’de kadın gündemi’nin geçtiğimiz sayısında ele aldığımız ifade özgürlüğü konusunu takiben bu sayıda “’Güvenli’ İfade ve İfade Özgürlüğü: Yükseköğretimin Yanlış İkilemi” isimli çeviriyi yayımlıyoruz. Saldırgan, rahatsız edici ifadelerin yasakladığı alanlar olarak “güvenli alanlar”ın ifade özgürlüğü açısından barındırdığı tehlikelere dikkat çeken ve ifadenin yasaklanmasına bir alternatif sunmaya çalışan bu yazıyı çeviriler arasında bulabilirsiniz.

Bültende ayrıca “Johnny Depp ve Amber Heard’ün Davası Neden Fark Ettiğinizden Daha da Kötü?” isimli çeviriye yer veriyoruz. Johnny Depp ve Amber Heard davası sosyal medyada bolca tartışılan bir dava oldu ve cinsel tacizle ilgili medyatik bir tartışma yarattı. Feministler arasında da davaya dair farklı görüşler ortaya çıktı. Bir yandan Amber Heard’e karşı sosyal medyadan yöneltilen nefret ve şiddet eleştirilirken diğer yandan Johnny Depp’e savunma hakkı vermeyen yaklaşımların #MeToo karşıtlığını körüklediği gibi çeşitli argümanlardan bahsedebiliriz. Yazarın dava üzerinden yürüyen tartışmalara dair yorumlarını ve davanın sonuçlarının neler olabileceğine dair değerlendirmelerini içeren bu çeviriyi bültenimizde okuyabilirsiniz.

Son olarak, Öğrenci Ödevleri dosyasında kadının toplumsal konumuna ve kadın hareketine dair tarihsel bir perspektifle yazılmış olan iki öğrenci ödevine yer veriyoruz. 2022 Bahar döneminde açılan iki farklı ders için yazılan “Sol Hareket ve Kadınlar: Türkiye’de Geciken Kadın Hareketi” ve “Aydınlanmacı Düşüncenin Kadın Sorunu Üzerindeki Yansımaları” isimli öğrenci ödevlerini bültenimizde bulabilirsiniz.

Kulüpte yaptığımız çalışmaları kamusallaştırmayı amaçladığımız, Türkiye’de ve dünyadaki kadın gündemine dair güncel tartışmalara yer vermeye çalıştığımız bültenimizi sizlere sunuyoruz. 25 Kasım Kadına Yönelik Şiddete Karşı Uluslararası Mücadele Günü yaklaşırken kadın mücadelesinin varlığını sürdürdüğünü görüyor ve sesimizin, direnişimizin, dayanışmamızın şiddeti bastırması dileğiyle herkesi mücadeleye çağırıyoruz. Keyifli okumalar!

1. İran’daki protestolarda söylenen “Eşitlik için Kadın Marşı”nın sözleri.